Adopcja, czyli przysposobienie, jest instytucją o daleko idących konsekwencjach zarówno dla przysposabiającego, jak i przysposobionego, zatem wymaga przemyślanej decyzji. Warto wiedzieć, jakie są podstawowe przesłanki do adopcji oraz jakie są jej rodzaje.
Adopcja w świetle prawa
W świetle prawa adopcja, czyli przysposobienie, jest stosunkiem prawnorodzinnym pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym, który pod względem praw i obowiązków przypomina stosunek pomiędzy naturalnymi rodzicami a dzieckiem.
Przesłanki przysposobienia
Przesłanki przysposobienia zostały szczegółowo określone w Ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964, Nr 9, poz. 59 z późn. zm.). Na jej podstawie można wyszczególnić:
- przesłanki po stronie przysposabiającego
- przesłanki po stronie przysposobionego
- pozostałe przesłanki
Przesłanki po stronie przysposabiającego
- Zgodnie z art. 114 [1] k.r.o. osoba przysposabiająca musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych.
- Zgodnie z art. 114 [1] §1 k.r.o. przysposabiający powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje podmiotowe, stanowiące uzasadnienie, iż będzie on sprawował pieczę nad przysposobionym w sposób należyty, wywiązując się z wszelkich obowiązków wobec przysposobionego.
- Zgodnie z art.114 §2 k.r.o. pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym powinna być zachowana odpowiednia różnica wieku, przy czym uznaje się, iż minimalna różnica wieku powinna wynosić tyle, ile wynosi najmniejsza różnica wieku pomiędzy naturalnymi rodzicami a dzieckiem, a więc około 18 lat.
- Zgodnie z art. 117 §1 k.r.o. przysposobienie może zostać orzeczone przez Sąd wówczas, gdy zostało wyrażone żądanie przysposabiającego. Ponadto, w przypadku gdy przysposabiający pozostaje w związku małżeńskim, konieczna jest zgoda współmałżonka, chyba, że nie ma on zdolności do czynności prawnych bądź niemożliwe jest porozumienie się z nim w kwestii przysposobienia (art. 116 k.r.o.)
- Zgodnie z art. 117 §2 k.r.o. orzeczenie o przysposobieniu nie może zostać wydane w przypadku śmierci przysposabiającego.
Przesłanki po stronie przysposobionego
- Zgodnie z art. 114 §1 i 2 k.r.o. przysposobiona może zostać osoba małoletnia i wyłącznie dla jej dobra. Małoletniość musi zostać spełniona w dniu, w którym został złożony wniosek o przysposobienie.
- Zgodnie z art. 118 §1 k.r.o. osoba, która ma zostać przysposobiona, ukończyła 13 lat, musi wyrazić zgodę na przysposobienie. Brak tej zgody, nawet jeśli nie posiada racjonalnego uzasadnienia, uniemożliwia dalszą procedurę przysposobienia. Zgoda na przysposobienie musi zostać wyrażona w toku postępowania przed sądem, w sposób wyraźny i bezpośredni.
- Zgodnie z art. 117 §2 k.r.o.. orzeczenie o przysposobieniu nie może zostać wydane w przypadku śmierci przysposobionego. Postępowanie zostanie umorzone ze względu na jego bezprzedmiotowość w sytuacji, gdy dziecko mające zostać przysposobione, umrze w trakcie postępowania.
Pozostałe przesłanki przysposobienia
Innymi przesłankami przysposobienia są okoliczności, które nie zależą od stosunku przysposobienia:
- Zgodnie z art. 119 §1 k.r.o. przysposobienie wymaga zgody rodziców przysposabianego, przy czym nie jest ona wymagana w sytuacji, gdy rodziców tych pozbawiono władzy rodzicielskiej, rodzice są nieznani bądź istnieją niemożliwe do pokonania przeszkody w porozumieniu się z nimi. Natomiast zgodnie z art. 119 § 2 k.r.o. w szczególnych okolicznościach, mimo braku zgody rodziców, sąd może orzec przysposobienie. Do okoliczności tych zalicza się ograniczenie zdolności rodziców do czynności prawnych bądź sytuację, gdy brak zgody będzie sprzeczny z dobrem dziecka.
- Zgodnie z art. 114[2] §1 k.r.o. przysposobienie, w wyniku którego nastąpi zmiana miejsca zamieszkania przysposabianego z terenu Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce znajdujące się na terenie innego państwa, może zostać orzeczone wówczas, gdy tylko w ten sposób możliwe jest zapewnienie przysposabianemu zastępczego środowiska rodzinnego.
Rodzaje przysposobienia
- Ze względu na stopień związania przysposabiającego z przysposobionym, wyróżnia się następujące rodzaje przysposobienia:
– pełne nierozwiązywalne, czyli całkowite,
– pełne,
– niepełne.
Przysposobienie pełne nierozwiązywalne (całkowite) polega na trwałym wejściu przysposobionego w rodzinę. W praktyce oznacza to, iż przysposabiający stają się nowymi i jedynymi rodzicami dziecka, co zostaje potwierdzone sporządzeniem nowego aktu urodzenia dziecka, w którym będą oni nieodwołalnie figurować. Z tego rodzaju przysposobieniem mamy do czynienia wówczas, gdy rodzice dziecka przed sądem wyrazili zgodę na jego adopcję bez wskazania osoby przysposabiającego.
Istotne cechy przysposobienia całkowitego to przede wszystkim jego nierozwiązywalność, całkowita tajemnica oraz utrata wcześniejszego stanu cywilnego przysposobionego bez możliwości jego dochodzenia, brak możliwości ograniczenia skutków przysposobienia.
Przysposobienie pełne polega na trwałym wejściu przysposobionego w rodzinę stając się jej pełnoprawnym członkiem, tym samym zrywając wszelkie więzi oraz kontakt z biologicznymi rodzicami i rodziną. Skutki przysposobienia pełnego są tożsame ze skutkami w wyniku przysposobienia całkowitego z tą różnicą, iż z ważnych powodów sąd może orzec o rozwiązaniu tego stosunku, co skutkować będzie powrotem przysposobionego do naturalnej rodziny.
Przysposobienie niepełne polega na wywołaniu skutku pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym oraz pomiędzy przysposabiającym a potomstwem przysposobionego. Nie rozciąga się zatem na dalszą rodzinę przysposabiającego, tak jak to ma miejsce w przypadku przysposobienia całkowitego oraz pełnego. Ponadto przysposobiony nie musi zrywać kontaktu z naturalnymi rodzicami oraz rodziną i tym samym nadal jest jej członkiem. Nie zmienia się również zapis w akcie urodzenia przysposobionego, w którym w dalszym ciągu figurują rodzice naturalni, a przysposobiony nie traci prawa do dziedziczenia ustawowego po biologicznej matce.
- Ze względu na to, kto może być przysposabiającym, wyróżnia się następujące rodzaje przysposobienia:
– przysposobienie wspólne,
– przysposobienie przez jedną osobę.
Zgodnie z art. 115 k.r.o. przysposobienie wspólne może zostać dokonane wyłącznie przez małżonków. Z przysposobieniem tym mamy również do czynienia wtedy, gdy dziecko zostało najpierw przysposobione przez jednego z małżonków, a następnie przez drugiego lub gdy przysposabiającym jest mąż naturalnej matki. Nie ma natomiast zastosowania w przypadku, gdy przysposabiającym ma zostać konkubent matki, gdyż w tej sytuacji matka utraci prawo do władzy rodzicielskiej. Przysposobienie wspólne ma na celu stworzenie dla przysposobionego tradycyjnego modelu rodziny.
Przysposobienie przez jedną osobę polega na tym, iż jego skutki rozciągają się wyłącznie na przysposabiającego, bez względu na to, czy jest to osoba będąca w związku małżeńskim czy wolnego stanu cywilnego.
Należy pamiętać, iż podstawowym celem przysposobienia jest zapewnienie przysposabianemu ochrona dziecka oraz jego dobra i w szczególności na tej podstawie sąd podejmuje decyzję o orzeczeniu przysposobienia.
Postępowanie dowodowe w sprawie o adopcję
W toku postępowania dowodowego Sąd ustala sytuację finansową, zdrowotną i rodzinną przysposabiającego (przyszłego rodzica czy rodziców) i dziecka. Niezbędne jest zatem uzyskanie i zaliczenie na poczet materiału dowodowego następujących dokumentów:
1) aktu małżeństwa przysposabiających,
2) aktu urodzenia małoletniego dziecka,
3) wywiadu Kuratora Sądowego,
4) opinii Ośrodka Adopcyjnego,
5) zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,
6) zaświadczenie lekarza psychiatry,
7) zaświadczenie o niekaralności
8) inne dokumenty dotyczące małoletniego, np. opinia ze szkoły,
Dodatkowo, można powołać świadków, na okoliczność więzi łączących przysposabiających z przysposobionym, ich wzajemnych relacji i więzi, sposobu sprawowania opieki, itp.
eprawnik.wordpress.com 