Intercyza, czyli majątkowa umowa małżeńska

Mianem intercyzy powszechnie określa się majątkową umowę małżeńską, której rolą jest uregulowanie  kwestii dotyczących majątku pomiędzy przyszłymi lub obecnymi małżonkami i wprowadzenie tzw. rozdzielności majątkowej. Zanim zdecydujemy się na podpisanie intercyzy, warto wiedzieć, co umowa ta oznacza w praktyce oraz jakie są jej skutki prawne.

Czym jest wspólność majątkowa

Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wspólność majątkowa ustawowa powstaje w momencie zawarcia związku małżeńskiego. Oznacza to, iż od tej chwili wszystkie składniki majątku, w posiadanie których wejdą małżonkowie, będą ich wspólną własnością, włącznie z wynagrodzeniem czy środkami zgromadzonymi na funduszach emerytalnych.

Należy pamiętać, iż do majątku tego nie zalicza się przedmiotów majątkowych nabytych przed powstaniem związku małżeńskiego, nabytych w wyniku dziedziczenia lub umowy darowizny, jak również tych służących do zaspokajania osobistych potrzeb czy praw niezbywalnych przysługujących wyłącznie jednej osobie. Szczegółowy wykaz praw i przedmiotów majątku osobistego każdego z małżonków znajduje się w art. 33 krio.

Czym jest majątkowa umowa małżeńska

Umowa majątkowa małżeńska, jak wyżej wskazaliśmy, jest formą regulacji kwestii majątkowych pomiędzy małżonkami. W polskim prawie nie funkcjonuje określenie „intercyza”, jednak  jest ono powszechnie używane, zatem na potrzeby niniejszego artykułu będzie ono stosowane w znaczeniu umowy majątkowej małżeńskiej.

Warto wiedzieć, iż umowa majątkowa może zostać zawarta tuż przed wejściem narzeczonych w związek małżeński (umowa majątkowa przedmałżeńska), jak i po jego zawarciu (umowa majątkowa małżeńska). Prawo nie przewiduje natomiast możliwości podpisania takiej umowy przez osoby pozostające w konkubinacie.

Zgodnie z art. 47 krio małżonkowie mają możliwość wyboru jednego z następujących ustrojów majątkowych:

1. Rozszerzenie wspólności majątkowej
2. Ograniczenie wspólności majątkowej
3. Ustanowienie rozdzielności majątkowej
4. Ustanowienie rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków.

Rozszerzenie wspólności majątkowej oznacza wprowadzenie do wspólnego majątku konkretnego przedmiotu bądź przedmiotów majątkowych, które wcześniej należały do majątku osobistego jednego lub obojga małżonków.

Ograniczenie wspólności majątkowej polega na wyłączeniu ze wspólnego majątku poszczególnych przedmiotów bądź praw majątkowych.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej oznacza, iż wszystkie przedmioty oraz prawa nabyte przez obojga małżonków, zarówno po zawarciu związku małżeńskiego, jak i wcześniej, wchodzą w skład ich majątków osobistych.

Z kolei rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków polega na tym, iż po ustaniu tego ustroju małżonek o mniejszym dorobku może żądać jego wyrównania. Zgodnie z art. 51 krio dorobkiem określa się wzrost wartości majątku wypracowanego przez małżonków po podpisaniu umowy majątkowej.

Skutki podpisania intercyzy

Decydując się na podpisanie umowy majątkowej, należy być świadomym jej konsekwencji, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. Zasadniczą jej cechą jest bowiem możliwość samodzielnego rozporządzania swoim majątkiem oraz jego ochrony. Ma to znaczenie wówczas, gdy dochodzi do rozwodu (brak istnienia wspólnego majątku jest jednoznaczny z brakiem jego podziału), a także w przypadku zadłużenia jednego z małżonków, gdyż dług ściągany jest wtedy tylko z majątku osobistego zadłużonej osoby, co chroni rodzinę przed utratą środków do życia.

Umowa majątkowa jest korzystna także w sytuacji, gdy jeden ze współmałżonków prowadzi firmę. Jeśli w wyniku kłopotów finansowych dojdzie do ogłoszenia jej upadłości, w skład masy upadłościowej nie wejdzie majątek wspólny małżonków, gdyż zgodnie z podpisaną umową majątkową, takowy majątek nie istnieje.

Należy jednak pamiętać, iż  w sytuacji zadłużenia powołanie się na rozdzielność majątkową jest możliwe wówczas, gdy fakt jej istnienia był wiadomy wierzycielom lub gdy jej istnienie wynika z zapisów ksiąg wieczystych bądź informacja o tym została uwzględniona w rejestrze spółki.

Warto również wskazać, iż podpisanie umowy majątkowej nie wpływa na zdolność do dziedziczenia po współmałżonku po jego śmierci.  Umowa ta obowiązuje bowiem wyłącznie za życia małżonków.

Zasadniczą wadą zawarcia umowy małżeńskiej jest jej wpływ na zdolność kredytową – w takiej sytuacji pod uwagę brany jest tylko majątek osobisty małżonka, który stara się o kredyt. Umowa ta wyklucza również możliwość wspólnego zaciągania kredytów, a o fakcie istnienia umowy małżonkowie muszą poinformować kredytodawcę.

Intercyza uniemożliwia także wspólne rozliczanie podatku dochodowego, co może wiązać się z koniecznością zapłacenia większego podatku przez małżonka osiągającego znacznie wyższe dochody.

Warunki podpisania umowy majątkowej

Art. 47 krio jednoznacznie wskazuje, iż umowa majątkowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Nie spełnienie  tego warunku skutkować będzie nieważnością umowy. Przy podpisaniu umowy muszą być obecne obydwie strony –  narzeczeni lub małżonkowie – każda z tych osób musi dysponować pełną zdolnością do czynności prawnych i jednocześnie musi wyrażać zgodę na zawarcie umowy majątkowej. W przypadku zawierania umowy przez małżonków, należy do kancelarii notarialnej dostarczyć skrócony akt małżeństwa.

Warto pamiętać, iż umowa majątkowa przedmałżeńska ważna jest dopiero w momencie zawarcia przez strony związku małżeńskiego. W sytuacji, gdy do ślubu nie dojdzie, umowa uznana jest za nieważną.

Zawarcie intercyzy wiąże się z wniesieniem opłat. Taksa notarialna wynosić będzie 400 zł netto, natomiast do tej kwoty doliczyć należy podatek VAT oraz podatek od czynności cywilnoprawnych.

W przypadku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej, czyli po zawarciu związku małżeńskiego, kwota ta może być wyższa, gdyż opłata notarialna będzie wyliczana na podstawie łącznej wartości majątku będącego przedmiotem umowy.

Jak wyżej wskazaliśmy, każdy z ustrojów majątkowych ma swoje pozytywne, jak i negatywne skutki. Wybór tego, który będzie najbardziej optymalny, jest trudny, dlatego warto w tym celu skonsultować z adwokatem, który pomoże podjąć najkorzystniejszą dla małżonków decyzję.